, , ,

Lā Hoʻohanohano

Na Alaonalani Puailihau

Editor’s note: This article, written by a Hawaiian language immersion student at Molokai High School, honors Queen Lili’uokalani. 

Ma ka lā 2 o Kepakemapa makahiki 1838 ua hānau ʻia ʻo Lydia Liliʻu Loloku Walania Wewehi Kamakaʻeha ma Honolulu, Oʻahu, Hawaiʻi. Ke keiki a Analea “Annie” Keohokālole lāua o Caesar Kaluaiku Kamakaʻehukai Kahana Keola Kapaʻakea, a ke keiki hānai a Abner Kuhoʻoheiheipahu Pākī lāua o Laura Kanaholo Kōnia. I ka makahiki 1842, i kona makahiki he ʻehā, ua hoʻomaka ʻoia i kona aʻo ʻana ma ke Kula Kamāliʻi o nā Aliʻi. I kona wā i aʻo ai ma ia kula ua aʻo ʻia ʻoia pehea e ʻōlelo paheʻe i ka ʻōlelo Pelakānia a loaʻa mai i nā papa mele. He kanaka  aloha nui i ke mele me ke kākau ʻana i nā mele, a ma muli o kona aloha nui i ia mau hana, ua haku ʻo ia  he 160 a ʻoi mau mele ma kona ola. 

Ma ka makahiki 1884, ua haku ʻia ke mele o “Aloha ʻOe” a ua lilo i mele kaulana loa. He kanaka ʻakamai, wiwoʻole, menemene a uwao ʻoia. Ua paio ʻoia no ka pono o kona moʻomeheu, ka ʻōlelo, kona ʻāina a me ka lāhui Hawaiʻi. Ma muli o kona makemake ʻole o ke kahe ke koko o kona poʻe, ua hāʻawipio ʻoia i kona kulana mōʻī i ʻAmelika Hui Pū ʻIa. 

Wahi a Kumu Manuwai Peters “Ma ka makahiki 2002, ua hoʻokumu ʻia kēia ʻaha (Ka Lā Hanohano ʻo Liliʻuokalani) e nā kumu ma ke kula ʻo O Hina I Ka Malama. Ua makemake mākou e hahai a hoʻomau i ka ʻike kuʻuna o nā kūpuna e hoʻohanohano i ko kākou mau aliʻi.ʻO kekahi kumu i hoʻomaka i kēia ʻaha, ua ʻikea, ua nui ka lokomaikaʻi o ia mōʻi wahine ma muli o kona hoʻoilina, Liliʻuokalani Trust. He keʻena lawelawe i nā keiki a ʻōpio Hawaiʻi i ilihune a makua ʻole paha. Ma Molokai, ua pā kēia lokomaikaʻi i nā ʻōpio o Molokai me nā haumāna ʻo O Hina i ka Malama kekahi. No laila, ua noʻono’o mākou nā kumu, e aʻo aku i nā haumāna i ia mea, ke aloha aliʻi a me ka mahalo i ko nā aliʻi lokomaikaʻi iā kākou, nā mamo Hawaiʻi.” 

ʻO wau, ma ke ʻano he haumana o ʻO Hina i ka Malama, Ke Kula kiʻekiʻe ʻo Molokai, he pomaikaʻi ʻia ka hiki ke lilo i ʻapana i loko o kēia ʻaha hoʻohanohano no ka kākou mōʻī wahine o Liliʻuokalani.

Hoʻohanohano kākou i ke ola a ka kākou mōʻī wahine ʻo Lydia Liliʻu Loloku Walania Wewehi Kamakaʻeha no kona ʻano pūlama a aloha no ka lāhui Hawaiʻi. Mele mākou i kona mau mele ma nā ʻaha hoʻohanohano, nā ʻahaʻaina male, a nā pāʻina hoʻolauna me ka ʻohana. Hoʻohanohano kākou iā ia me ke oli, hula, mele, pule, moʻolelo a me nā hoʻokupu. Aloha a hoʻohanohano kākou ka poʻe o Liliʻuokalani iā ia. 

E ola mau ka mōʻī wahine ʻo Liliʻuokalani!

Share

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.